♥.♥GülPerisi♥.♥
.::FORUM KURUCUSU::.
Mesaj Sayısı : 1872
Points : 3854
Kayıt tarihi : 27/10/10
Yaş : 43
 |  Konu: Kütahya'da Çinicilik  Çarş. Ocak 05, 2011 3:33 am | |
| KÜTAHYA'DA ÇİNİCİLİK
Kütahya'da Çinicilik Kütahya şehrinin kurucusu olan Frigler’in ( Frigyalılar ) çanak, çömlek yaptıkları ve bunları süsledikleri bilinmektedir Kütahya’da bu sanata ilgi Romalılar ,Bizanslar, selçuklar zamanında sürülmüştür İlk osmanlı çinileri XIV Yüzyılda İznik’te yapılmaya başlamıştır Kütahya bu dönemde çinicilikte ikinci merkezdir İznik çiniciliği XVII yüzyılda gerilemiş ve yerini Kütahya çiniciliğine bırakmıştır Kütahya çiniciliğinde süsleme sanatı , dokuma motiflerinden esinlenerek geliştirilmiştir Bu süslemeler; iç içe geçmiş dal, yaprak şekilleri ve geometrik şekillerdir Kütahya da XIV Ve XV Yüzyıllarda ilk Osmanlı çinileri çömlekçi kili olan kırmızı hamurdandır Bu teknik Kütahya çiniciliğinde önemli bir aşamadır Sıraltı tekniğinde mavi, kobalt mavisi (lacivert), beyaz renkler kullanılmış ve çiniler ak hamurundan yapılmıştır Kütahyaspor rengini bu çinilerden almıştır Süsleme olarak daha çok küçük çiçekler, damarlı yapraklar, ince dallar , “S” biçimli motifler , kanca yapraklar kullanılmıştır XVI Yüzyılın ikinci yarısında büyük gelişme gösteren Kütahya çiniciliği, kendine özgü renklerle İznik çiniciliğinden ayrılır Bu renkler sıraltında kobalt mavisi , firuze, çalık yeşili katılarak oluşturulmuştur Kimi ustalar karışımlara başkalarına öğretmedikleri için bazı renkler günümüzde elde edilememektedir XVII Yüzyılda Kütahya, Osmanlı Çiniciliğinin merkezi olmuştur Evliya Çelebi Seyahatnamesinde Kütahya da o dönem 34 çini atölyesi olduğunu yazmaktadır Bu yıllarda İstanbul’da ,Kütahya da ve diğer şehirlerde pekçok camii ve bina Kütahya çinileri ile süslenmiştir Günümüzde Kütahya da 28 çini yapım yeri vardır Ayrıca çok sayıda yazma ve süsleme atölyeleri bulunmaktadır Son zamanlarda bazı çiniciler tarafından yeni motifler denenmekte, Selçuklu desenleri stilize edilerek kullanılmaktadır Ayrıca yeni bir teknik olan seramik kabartma tekniği uygulanmaktadır
Kütahya çini atölye ve fabrikaları, satış mağazaları, pazarlama
kuruluşları, Kız Meslek Lisesi ve Endüstri Meslek Lisesi çinicilik
çalışmaları ,Anadolu Üniversitesi Kütahya Meslek Yüksek Okulu Seramik
Bölümü, vb gibi kuruluşları ile yurdumuzun gelişmiş tek çini merkezidir 1 - KÜTAHYA ÇİNİ SANATI
Kütahya
şehrinin kurucusu olan Frigler daha sonra Roma Bizans ve Selçuklular
zamanında devam eden çanak çömlek süsleme ve işlemeciliğe tahriben ilk
Osmanlı çinileri 14 yy da İznik çiniciliğinin gerilemesi üzerine KÜtahya'da gelişmiştir Kütahya çiniciğini süsleme sanatı dokukma motiflerinden esinlenmiştir İlk Osmanlı çinileri çömlek kili olan kırmızı hamurdandır Bu çinilere ak-astar çekilmiş , üzerine renkli motifler çekilerek sırlanmıştır Daha sonra 16yy da bu tekniğin yerini sır altı tekniği yer almıştır Bu teknik Kütahya çiniciliğinde önemli aşamadır Sır altı tekniğinde mavi , lacivert ve beyaz renkler kullanılmış , çiniler ak hamurdan yapılmıştır Bu özellikler Kütahya çinisini İznik çinisinden ayıran önemli özelliklerdendir Süsleme sanatı olarak daha küçük çiçekler , damarlı yapraklar , s biçimi motifler ve kanca yapraklar kullanılmıştır Evliya Çelebi seyehatnamesinde o dönemde 34 çini atelyesi olduğunu yazmaktadır Bu yılarda Kütahya ve bir çok şehirde Camiler ve binalar Kütahya çinileri ile süslenmiştir
Günümüzde kjüçüklü büyüklü 100'ün üzerinde atelyede çini üretilmekte
olup 1980 'li yıllardan itibaren Turizm'e bağlı olarak çok hızlı bir
gelilme göstermiştir
Dünyada ilk toplu sözleşme 13 Temmuz 1799 yılında Vali Ali Paşanın
huzurunda çalışanlar ile çini üreticileri arasında yapılmıştır İlimizin simgesi ve onu bütün dünyaya tanıtan "Çinicilik" Kütahya 'da önemli bir sanat olmanın yanında bir geçim koludur da Kütahya 'da Friglerle başlayan seramik yapımı Bizans Devri sonuna kadar sürekli gelişme göstermiştir Kütahya 100 yılı aşkın bir süre Selçuklularla Bizanslılar arasında tampon bölge olarak kalmıştır Bu devirde çinicilik Bizans ve Selçuklu Sanatının özelliklerini birlikte kullanmıştır Daha sonra Beylikler Devrine giren Kütahya 'da Osmanlı etkisi görülmeye başlamıştır
1314 tarihli Vacidiye Medresesindeki Abdülvacit Efendinin Sandukasında
1428 tarihli Yakup Bey Türbesi 'nde ilk Osmanlı Devri renkli sırlı çini
tuğlalar kullanıldığı görülmektedir 15 yy Osmanlı seramik ve çini sanatı mavi beyaz grubu çinileri ile dikkati çeker Bu orijinal mavi beyazlar Hisarbey Camii (1487), Kükürt Köyü Camiin (1697) de görülmüştür 15 yy mavi beyaz çiniler Kütahya 'nın bazı yapıları yanında İstanbul ve Kudüs mimari eserlerinde de kullanılmıştır 16yy
da Kütahya Çini ve Seramik sanatı faaliyetlerinin yavaşladığı
görülmekle beraber İstanbul ve diğer önemli merkezlerde yapılan mimari
eserlerde Kütahya çinilerinin kullanıldığı görülür
1528 - 1529 tarihli Gebze - Çoban Mustafa Paşa Türbesinde, 1522 tarihli
Manisa Valide Sultan Camiinde, Topkapı Sarayının çeşitli ünitelerinde
Kütahya mavi beyaz çinileri kullanılmıştır Günümüzde ihraç malları arasına giren desen ve renk zenginliği kazanan Kütahya Çiniciliği olumlu bir yoldadır 30 kadar irili ufaklı atölyede yapılan çalışmalar sonucu yapılan çiniler Türkiye ve Dünyanın pek çok eserini süslemektedir
2 - KÜTAHYA'DA ÇİNİCİLİK YÖNTEMLERİ Çinicilikte kullanılan hammaddeler, Kütahya ve komşu illerden sağlanmaktadır Bu hammaddeler, plastik ve plastik olmayanlar diye ikiye ayrılır
Plastik hammaddeler grubuna "Kırklar Toprağı", "Gri Bilecik Kili",
"Maya" ve "Çamaşır Kili", Plastik olmayan hammaddeler grubuna "Çakmak
Taşı", "Beyaz Bilecik Kili" ve "Tebeşir" girmektedir Bu hammaddelerin belli oranlarda karıştırılmalarıyla "Çark", "Döküm" ve "Pres" diye adlandırılan üç tür harman hazırlanır
Çark harmanında; düz duvar tabağı, vazo, saksı ve şekerlik, döküm
harmanında; biblo, bardak, tabak ve küllük, pres harmanında; düz yada
desenli duvar plakaları yapılır Ocaklardan gelen hammaddeler önce öğütülür, çakmak taşı ile bir değirmende kuru olarak karıştırılır
Plastik hammaddeler harman yapılarak, havuzlarda 1-2 gün bekletildikten
sonra elek ya da bezden geçirilerek 20-25 gün dinlendirilir Plastik olmayan hammaddeler de kaynatılarak süzülür ve harmana eklenir Dinlendirilmiş harman, kapalı suyu alındıktan sonra alçı kalıplara dökülür yada eski fırın plakaları üzerine yayılır Böylece, harmanın bileşimindeki su oranı ile plastik maddelerin bileşimindeki su oranı eşitlenir Döküm harmanı, çoğunlukla imalathanelerdeki çark harmanında hazırlanır Kimi imalathanelerde, çark harmanına belli oranlarda çakmak taşı eklenir Pres harmanı ise, kuru olarak hazırlanır Harmana "Çark", "Torna", "Döküm" ya da "Pres" ile biçim verilir Çarkların çoğu ayak ile işletilir Pres kalıplarının çoğu ahşaptır Alçı kalıplarında kullanılan alçının niteliği çok düşük ve teknoloji ilkeldir Kurutma, kışın kapalı yerlerdeki raflarda, yazın ise açık havada yapılır Plakalar püskürtme, diğer ürünler daldırma yoluyla sırlanır Değişik büyüklükte tuğlaların dizilmesi ile silindir biçiminde yapılan fırınlar, ateş hane ve pişirme bölümlerinden oluşur Pişirme bölümünde raflar kurutulmuştur Ateş hane bölümünün her iki yanında, sırçanın pişirildiği, pişirme bölümünün "Göz" penceresinden kontrol edilir Pişirme sıcaklığı 11-14 saatte 800 - 950 dereceye ulaşır İlki daha düşük ısıda olmak üzere "Çift Pişirme" uygulanır Çini yapımında kullanılan boyalar yerli ve yabancı kaynaklardan sağlanır
Yerli boyalar, genellikle oksitlerden yapılan açık yeşil, turkuaz,
kırmızı ve siyah, yabancı boyalar ise sarı, koyu yeşil ve laciverttir Boyama, sulama ve pişirme ilkel yöntemlerle yapıldığından zayıf türdeş olmayan ve birbirine karışan değişik renkler oluşturulur PORSELEN Yıllardır
sürdürülmekte olan Porselen üretiminde, gelişmiş teknolojilerin
uygulanmaya başlanmasıyla, yüksek verim ve kalite elde edilmiştir Kütahya'da porselen üretimi, pek çok kişiye iş imkanı sağlamıştır Fakat son yıllarda yaşanan global kriz nedeniyle porselen üretiminde gerileme görülmüştür Porselen üretimi için temiz hammadde yerel kaynaklardan, kaolin ve özel kil yurt dışından ithal yoluyla temin edilmektedir Dünya standartları seviyesine ulaşan Kütahya porseleni bir çok yabancı ülkeye, çeşitli markalar altında ihraç edilmektedir  
ALINTI | |
|
